စိတၱလေတာင္ သမိုင္းအက်ဥ္း

တခ်ိန္က သီဟိုဠ္သာသနာမွာ ရဟႏၱာမေထရ္ေပါင္း ေၿမာက္မ်ားစြာ တရားအားထုတ္ခဲ႔ေသာေႀကာင္႔ သာသနာအတြက္ ေက်းဇူးမ်ားရာ လွိဳဏ္ဂူေပါင္း မ်ားစြာ ရွိရာ စိတၱလေတာင္အေႀကာင္းကို စိတ္၀င္စားစရာ ေဖာ္ၿပလိုက္ပါတယ္ ၊စိတၱလပဗၺတေတာင္သည္ တိႆမဟာရာမ-စိသုပါ၀လမ္း၊ တိႆမဟာရာမႏွင့္ ၂၄ ကီလိုမီတာ အကြာအေ၀းတြင္ တည္ရွိပါသည္။ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ပိုင္း လူသူအေရာက္အေပါက္ နည္းပါးေသာ ေတာၾကီးအတြင္းတြင္ တည္ရွိသည္။ ဗုဒၶဘာသာအၾကီးအက်ယ္ထြန္းကားခဲ့ေသာေဒသ ဟုဆိုလွ်င္ ယံုႏိုင္စရာ နည္းပါးလွေသာ အရပ္ေဒသၾကီးလည္း ျဖစ္ပါ၏။

ယခုလက္ရွိေနရာကို အမ်ားအားျဖင့္ ေတာင္ဟု မေခၚဘဲ ေက်ာင္းကိုသာ အဓိက ေခၚေ၀ၚၾကသည္။ ဤအရပ္ေဒသကို နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးသတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚေလ့ရွိၾကသည္။ လက္ရွိ အမ်ားစုေခၚေ၀ၚေနၾကေသာအမည္မွာ စိတုပါဥ၀ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ အမ်ားစုအသံအတိုင္း ေရးပါက စိၾတဳပ္ပါ၀ဲ ဟု ေခၚႏိုင္မည္ ထင္ပါသည္။ နာမည္အျပည့္အစံုမွာ စိတုပါဥ၀ရာဇမဟာ၀ိဟာရယ ျဖစ္သည္။

သီရိလကၤာႏိုင္ငံ၊ သမိုင္းက်မ္းစာမ်ားတြင္ကား စိတၱလပဗၺတဟုသာ ရွိပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ စိတၱလကူဋ ဟုလည္း ေရးၾကသည္။ အတိတ္တစ္ခ်ိန္က သီရိလကၤာႏိုင္ငံ၊ ေရာဟဏ(ရုဟုႏု)ေဒသ၏ ဗုဒၶဘာသာထြန္းကားရာ အလယ္ဗဟိုဌာနၾကီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ မဟာ၀ံသအလိုအားျဖင့္ ဘီစီ ႏွစ္ရာစုတြင္ ေရာဟဏဘုရင္၊ က၀ံတိႆမင္း သို႔မဟုတ္ ကာက၀ဏၰတိႆမင္းက ဤေက်ာင္းကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္ဟု သိရသည္။ ယခုအခါမွာ သီရိလကၤာအစိုးရက ဤေဒသကို ယလအမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္ဟု သတ္မွတ္ၿပီး ေတာရိုင္းတိရစၧာန္မ်ားကို ေဘးမဲ့ေပးထားသည္။ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ၏ အၾကီးမားဆံုးေတာၾကီးတစ္ခု ျဖစ္ေနေပၿပီ။ စိတု၀ါဥ၀ေက်ာင္းေတာ္ကို သီရိလကၤာႏိုင္ငံ၏ အလွပဆံုးေက်ာင္းေတာ္စာရင္းတြင္ ထည့္သြင္းထားၾကသည္။ ယခုအခါတြင္ မိုးတြင္းကာလမွတစ္ပါး က်န္ရာသီမ်ားတြင္ အလြန္ပူသည္။ ေနအလြန္ျပင္းေသာ္လည္း သစ္ရိပ္၀ါးရိပ္၊ ေတာရိပ္ေတာင္ရိပ္ေၾကာင့္ အပူဒဏ္ကိုကား သိပ္မခံစားရေပ။ ေရွးအခါကာလက ဤအရပ္ေဒသမွာ ရာသီဥတုအေကာင္းဆံုးျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။

ဘီစီ တစ္ရာစု၊ ၀ါလဂမ္ဘမင္း(၁၀၃-၈၉,၇၇ ဘီစီ) စိုးစံစဥ္အခါက ရဟန္းေတာ္ေပါင္း ၁၂၀၀၀ ဤအရပ္ေဒသတြင္ သီတင္းသံုးသြားခဲ့ၾကသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ဘီစီ တစ္ရာစု သတ္မွတ္ထားေသာ ဂဇဗာဟုက ဂါမိဏိမင္းႏွင့္ ကရိဠွမင္းတို႔၏ ေက်ာက္စာမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ပင္မေက်ာင္းေတာ္ၾကီး၏ ၀န္းက်င္တြင္ ေက်ာက္ေတာင္မ်ားရွိရာ ၎ေက်ာက္ေတာင္မ်ား အႏွံ႕အျပားတြင္ ေက်ာက္ဂူမ်ားစြာရွိ၏။ သဘာ၀ေက်ာက္ဂူမ်ားကို သားေကာင္မ်ားေဘးရန္မွ ကင္းေစရန္ အကာအရံမ်ား ျပဳေပးထားသည္။ ယခုအခါတြင္ကား အုတ္အပ်က္အစီးမ်ားကိုသာ ေတြ႕ရေတာ့သည္။ ယေန႔အခ်ိန္အထိ ဂူေပါင္း ၁၆၀-ခန္႔ေတြ႕ရွိရသည္ဟု ဆုိသည္။ အခ်ိဳ႕ဂူမ်ား၏နံရံတြင္ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီအပိုင္းအစမ်ားကို ေတြ႕ရသည္။ ေတြ႕ရွိရေသာ ရုပ္တုမ်ားကို ေထာက္ထား၍ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မ်ားရွိခဲ့ဟန္တူသည္ဟု ပညာရွင္တို႔ ယူဆၾကသည္။

အလ်ားအနံမ်ား အံ့ၾသေလာက္ေအာင္ ညီညြတ္ၿပီး ေခ်ာမြတ္ေနေသာ ေက်ာက္ျပား၊ ေက်ာက္တိုင္မ်ားစြာကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ၾကီးမားၿပီး ေခ်ာမြတ္ညီညာစြာ ထုဆစ္ထားေသာ ပလႅင္ၾကီးမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ၀ိသုဒၶိမဂ္တြင္ စိတုပါဥ၀တြင္ရွိေသာ ပလႅင္ႏွင့္ပတ္သတ္ေသာ ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္ပါ၀င္သည္။ ဤသို႔ ေက်ာက္သားမ်ားကို ထြင္းထုေသာဓေလ့မွာ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထုလုပ္ကိုးကြယ္မႈ မျပဳခင္ကတည္းက ေခတ္စားခဲ့သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ၾကီးမားေသာ ေက်ာက္တုံုးၾကီးမ်ားကို ညီညာေခ်ာမြတ္စြာ ထုလုပ္ႏိုင္ေသာ သီရိလကၤာ၏ ေရွးေဟာင္းနည္းပညာမ်ားမွာ လူတိုင္းကို မင္သက္မိေစပါသည္။

အလွဴ႕ရွင္၏အမည္မ်ားကို ေက်ာက္စာအျဖစ္ သီးသန္႔မဟုတ္ဘဲ နီးစပ္ရာေက်ာက္ေတာင္မ်ားတြင္ ေရးထိုးထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ စိသုပါဥ၀ဧရိယာတြင္ ေက်ာက္စာေပါင္း ၁၉-ခုကို ေတြ႕ရၿပီးျဖစ္သည္။ ေက်ာက္စာအားလံုးကို ေရွးဦးဗရမီအကၡရာျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ စိတု၀ါဥ၀တြင္ ေက်ာက္ေတာင္ၾကီးမ်ားရွိရာ ၎ေက်ာက္ေတာင္ၾကီးမ်ားေပၚတြင္ ပုထိုးေတာ္ေလးမ်ား ရွိပါသည္။ အဆိုပါ ပုထိုးေတာ္မ်ားအနက္ ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးအနီးမွ ေက်ာက္ေတာင္ၾကီးေပၚတြင္ တည္ရွိေသာပုထိုးေတာ္မွာ အဓိက ပုထိုးေတာ္ျဖစ္သည္။ အဓိကပုထိုးေတာ္ၾကီးကို က၀ံတိႆမင္းက တည္ေဆာက္ခဲ့သည္ဟု ယံုၾကည္ရသည္။ ပုထိုးေတာ္ၾကီး၏ …….. သကၠရာဇ္ကို ၃-ရာစုဟု သတ္မွတ္ထားသည္။ ၁၉၅၀-ခုႏွစ္တြင္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့ၾကသည္။

ပုထိုးငယ္ ၁၀-ဆူကိုကား ၀ါသဘမင္း(၆၇-၁၁၁)က တည္ေဆာက္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ သမိုင္းက်မ္းမ်ားအရ ၃-ရာစုမွ ၁၁-ရာစုအထိ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ တိႆမဟာရာမေက်ာင္းေတာ္ၾကီးသည္သာ ဗုဒၶစာေပသင္ၾကားေရး၏ အခ်က္အျခာဌာနၾကီးတစ္ခု တစ္နည္းအားျဖင့္ ပရိယတၱိထြန္းကားရာ အရပ္ေဒသၾကီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ စိသု၀ါဥ၀ရာဇ မဟာ၀ိဟာရ ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးသည္ကား တရားအားထုတ္သူ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ တစ္နည္းအားျဖင့္ ပဋိပတၱိထြန္းကားရာ အရပ္ေဒသၾကီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ ရဟန္းေတာ္ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာ သီတင္းသံုးခဲ့ၾကသည္ဟု သမိုင္းက်မ္းစာမ်ားအရ သိရသည္။ အမွန္အားျဖင့္ ၎ေဒသၾကီးႏွစ္ခုစလံုးကို က၀ံတိႆမင္းက တည္ေဆာက္ခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။

စိတၱလမေထရ္

တိႆအမည္ရေသာ မေထရ္တစ္ပါးသည္ စိတၱလပဗၺတ သို႔မဟုတ္ စိသု၀ါဥ၀အရပ္တြင္ တရားအားထုတ္လွ်က္ရွိသည္။ စြမ္းအားရွိသေရြ႕ ၾကိဳးစားအားထုတ္ပါေသာ္လည္း တရားမရႏိုင္သျဖင့္ လူထြက္ရန္ သူ၏ ဆရာထံ ခြင့္ပန္၏။ သူ႕ဆရာကား တိႆမေထရ္၏ ေရွးအတိတ္ကံေကာင္းပံုကို ျမင္၏။ အခ်ိန္အနည္းငယ္ ထပ္တိုးၿပီး အားထုတ္လွ်င္၊ လက္ရွိ၀ီရိယထက္ အနည္းငယ္ တင္ေပးႏိုင္လွ်င္ မၾကာျမင့္မီ တရားထူးရႏိုင္သည္ကို ၾကိဳသိေန၏။ သို႔ျဖစ္၍ သူ အသံုးျပဳဖို႔ရန္ ေက်ာင္းငယ္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္ေစ၏။ ေက်ာင္းေဆာင္ျပဳလုပ္စဥ္တြင္ မိမိ၏ ပံုမွန္တရားအလုပ္ မပ်က္ဖုိ႔ရန္လည္း မွာ၏။ တိႆမေထရ္က သေဘာတူၿပီး ေက်ာင္းေဆာင္ငယ္ေဆာက္လုပ္၏။ အိပ္ယာကို ျပင္ဆင္ၿပီး ဆရာကုိ အေၾကာင္းၾကား၏။

ထိုအခါ သူ၏ဆရာက “ကဲ…သင္ ဒီေလာက္ဒုကၡခံၿပီး တည္ေဆာင္ထားတဲ့ေက်ာင္းမွာ တစ္ရက္ေလာက္ေနလိုက္ပါ”ဟု ဆို၏။ တိႆမေထရ္လည္း ဆရာ့စကားအတိုင္း ေနေသာအခါ ညအခါတြင္ သူျပဳလုပ္ခဲ့ရေသာ အေနအထားမ်ားကို ျပန္လည္အမွတ္ရေန၏။ သူအားထုတ္ခဲ့ေသာ တရားအားထုတ္မႈမ်ားကိုလည္း ျမင္ေယာင္ေနမိ၏။ ထိုအခါ သူ၏စိတ္သည္ ေက်နပ္၀မ္းသာမႈတို႔ႏွင့္ ျပည့္လွ်မ္းၿပီး မၾကာျမင္မီ ရဟႏၱာျဖစ္သြားခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။
ယခု ေရးသားလတၱံ႕ေသာ စာအုပ္မွာ စိတၱလပဗၺတေတာင္မွ စိတၱလမေထရ္၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ တိဗက္ရဟန္းေတာ္ သွ်ီလတိႆတို႔မွ ဆင္းသက္လာေသာနည္းျဖစ္ရာ တတ္ႏိုင္သမွ် သမိုင္းေျခရာ ခံၾကည့္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ စိတၱလေတာင္သမိုင္းႏွင့္ စိတၱလမေထရ္တို႔အေၾကာင္းမွာ သမိုင္းက်မ္းစာမ်ားႏွင့္ အ႒ကထာမ်ားတြင္ အထက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ႏိုင္ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ အလည္ေရာက္လာၿပီး ျပန္႔ပြားေအာင္ အားထုတ္ခဲ့ေသာ အရွင္သွ်ီလတိႆ အေၾကာင္းကိုကား မေတြ႕ရေပ။ ျမန္မာျပည္တြင္ ေရးသားေသာ ကႏၷီနည္းႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ စာအုပ္မ်ားႏွင့္ ဆရာစဥ္ဆက္ေျပာ စကားမ်ားအရသာ သိရွိရျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ ကႏၵီေဖာင္ေဒးရွင္းမွကူးယူးၿပီး ၿပန္လည္ေဖာ္ၿပပါသည္